Pwerteng Bisaya-a

Ringgg!... Siyagit sa relo  nga mi alarma,  alas singko sa kabuntagon. Bangon. Kuha sa tsinelas. Hinay-hinayng gibitad  ang mahuyang nga kalag  paingon sa banyo. Liso. Dinhi magsugod ang kombate - Sa init nga lawas kontra sa bugnaw nga tubig. Usahay, magduha-duha ka pa nga kanus-a nimo lisoon ang gripo. Apan, kanus-a pa man nimo sugdan? Anha na ba kang mukihol kung maunhan naka? Dili ra ba sa imuha permi ang higayon; Ug tingali'g maunhan ka pa sa uban. Kung galing maunhan, ikaw na pud unya'y magpa-abot. Lahi na nga gripo ang imong mabati, kompara sa wala pa kini mahilabti. Abli. Ninganga ang baba sa gripo. Wala ta masayod kung unsa ang itagak, kung unsa nga matang sa likido ang mugawas. Ug labaw sa tanan, wala ta masayod  kung aduna ba kini itakag. Kung wala man gani,  mao nay giingon nga  pagkamalas naman lang gyud. Agas. Midagayday ang bugwak sa tubig. Milatay sa tubo paingon sa baba sa gripo. Mitagak. Mitunob...

Tutok. Tutoki gyud. Gitutokan pa gyud. Hangtod ingon ani nalang ba permi? Dili ikalimod day, Pagkagwapa sa imong panagway. Haskang pagkahamugaway. Nilaktan mo, pinakiaykiay, Sinulti-an mo, pagkahan-ay. Wala nako'y laing gipangita day. Magtulo gani akong laway --  usahay. Nakadungog na ba ka sa kanta sa Mantequilla nga Ibog-ibog? "Kung kahibaw lang ka nga ikaw  ang babaye sa akong damgo.   Kung kahibaw lang ka nga unsa ko kalipay kung makita tika.   Kung ako magul-anon ikaw dayon ang pangitaon" Kagilok paminawon sa kanta. Makatingsi man tag walay hinungdan. Mura man ko'g gigitik sa makaduha. LRJ ka day. Dili pasabot nga "Lahi Ra Jud", kung dili "Layo Ra Jud" ka sa akong tungod. Mahadlok ko nga moduol nimo. Mahadlok ko musagol sa inyong panon. Adunay higayon nga nagkasugat ta, Hapit 'tang magbangga, Hapit magdikit atong mga baba. Nabati nako ang gininhawaan sa imong ilong. Apan, pastilan. Kanus-a pa kaha ni mah...

Lumnay is the wife of Awiyao for seven years in the story of Amador Daguio's Wedding Dance . Her husband marries another woman, Madulimay because she wasn't able to give Awiyao a child.  Below is Lumnay's monologue after a heartbreaking experience she has. The monologue was presented by Ms. Lavender Arong 3 years ago in her Philippine Literature class. Maayong Buntag? Unsay maayo sa buntag, ha? Pagkahuman ko biyae sa akong kapikas nga si Awiyao? Unsa ko, tae? Biyaan lang inig kahuman ug kalibang? Duwaan nga pwede rang ilabay-labay? Dugay naming nag-uban sa akong hinigugma. Unya, sayun-sayunon ra pag-putol? Gibuhat namo ang tanan para mag bunga among panagpuyo. Gisabot ra namo ang usag-usa nga mahimong lig-on among relasyon. Apan, tan-awa. Humok kaayo siya og unod -- Diha-diha, gitalikdan ko. Matuod man gyud nga kita adunay tagsa-tagsang panimu-ot. Dili unta 'ta magpadala sa kung asa ang panon -- Unya, tiaw mo na. Nakiguban siya...

Galingkod sa suok. Gahinuktok. Gatanga. Kanang higayon nga musuol na pud ang kamingaw, Kamaoy ang bation. Makahunahuna ka sa mga malipayong adlaw, Kadtong anaa ka pa haduol sa ilang kiliran, Kadtong malakaw ra nimo ang mga bantogan nga mga lugar, Kadtong ang hangin nga imong giginhawa, Mosakar ra sa imong ginhawa-an. Makamingaw. Makapanghupaw. Lahi ra gyud kung mahilayo ka sa imong yutang nadak-an. Mas mulawom ang imong pag-ampo, Mas mulawom ang imong pagmahal  Sa mga tawo nga imong nakauban, Sa mga lugar nga imong nahimat-an. Mas matungkad nimo ang tumoy sa imong pasensya. Haaaay. Makamingaw. Makapanghupaw. Kung mahilayo ka.

Ms. Cindy Velasquez, a Cebuano poet presented a poem (during her presentation in TEDxUniversityofSanCarlos Salon) of a boy who forgot the name of the girl (probably, his beloved) whom he knows; and below is the reply of the boy. It would also be good if you watch the video first, before reading the poem.      Cebu Through Poetry | Cindy Velasquez | TEDxUniversityofSanCarlosSalon      (start viewing from 0:15 to 2:30) (Here's the reply of the boy:) Hahaha, makatawa lang ko nimo Day. Unsa gani tuod to imong pangalan? Dugay-dugay na pud baya tang wala magkita - ingon mo pa ,  pito ka tuig ? Haskang boanga. Dili ko ikalimod, Day. Nakalimot gyud ko sa imong ngalan. Nahinumdom ko pa kaniadto, katong pungko pungko gawas sa SanCarlos sa talamban. Matag hungit nato sa  pusó , kita  magtinutoka y ug mangatawa, kay atong mga ilong, magkamumho og apil. Ug kadto diay atong u...